طراحی پرسشنامه سنجش دیسترس اخلاقی ماماها و بررسی شدت و فراوانی آن در ماماهای شاغل در مراکز زایمانی وابسته به دانشگاه علمی پژوهشی شهید بهشتی در سال 1395
- با سلام و احترام خودتان را معرفی بفرمایید و طرح انجام یافته را به اختصار شرح دهید؟
با سلام و عرض ادب، بنده شهرزاد ذوالعلی از مجریان طرح، فارغ التحصیل ارشد مامایی از دانشگاه
علوم پزشکی شهید بهشتی، سابقه 3 سال طرح هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی کرمان و دانشجوی
دکترای بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ( در حال ثبت نام) هستم؛ همچنین استاد
دکتر فریبا برهانی مجری دیگرو دکتر فروزان اکرمی و دکتر امیر الماسی از همکاران طرح با هدف
طراحی پرسشنامه سنجش دیسترس اخلاقی ماماها و تعیین شدت و فراوانی آن در ماماهای شاغل در
مراکز زایمانی می باشند.
در مطالعه توصیفی-تحلیلی حاضر ،پس از مرور متون، پرسشنامه سنجش دیسترس اخلاقی ماماها
طراحی و شدت و فراوانی آن در 172 نفر از ماماهای شاغل در مراکز زایمانی وابسته به دانشگاه علوم
پزشکی شهیدبهشتی در سال 1395تعیین گردید.
نحوه امتیازبندی پرسشنامه برای تعیین شدت دیسترس اخلاقی با استفاده ازلیکرت 5 امتیازی میباشد.
نحوه تعیین فراوانی مواجه با دیسترس اخلاقی مورد نظر بین 2-6 بار امتیاز بندی شد. روایی
صوری و محتوی این پرسشنامه براساس نظر15-10 نفر از اعضای هیئت علمی و خبرگان و با
استفاده از شاخص روایی محتوا CVI- (0.932) محرز شد. پس از انجام اصلاحات لازم و کسب
اعتبار محتوی، الفای کرونباخ 0.9519 برآورد شد. سپس، داده‌های مطالعه با استفاده از پرسشنامه
بدون نام و به صورت خودگزارشدهی از طریق توزیع فرم‌های پرسشنامه در میان ماماهای شاغل
در لیبر، به صورت در دسترس، در شیفت های صبح و عصر جمع آوری شد. داده ها بر اساس
اهداف پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS و با کمک آمار توصیفی و تحلیلی، تجزیه و تحلیل
شد. و در نهایت میانگین و انحراف معیار کل، شدت و فراوانی دیسترس اخلاقی در ماماهای مورد
مطالعه به ترتیب 3.85±0.75 و 3.03±0.48 بود. بیشترین شدت و کمترین فراوانی دیسترس
اخلاقی به حیطه همکاری برای سقط جنین و کمترین شدت به حیطه سازمانی اختصاص داشت. در
حالی که بیشترین فراوانی دیسترس اخلاقی به حیطه مراقبت بیهوده اختصاص داشت. بین میانگین
شدت و فراوانی دیسترس اخلاقی با نوع اشتغال، سنوات تجربه کاری، مذهب، نژاد، و وضعیت
تاهل ارتباط آماری معنی داری وجود نداشت(p>0.05). اما بین میانگین شدت دیسترس اخلاقی در
سطح تحصیلات کاردانی، با میانگین دیسترس اخلاقی در سطوح تحصیلی بالاتر تفاوت معنیدار
وجود داشت (p=0.002). همچنین، بین سن و فراوانی دیسترس اخلاقی ارتباط معنیداری مشاهده
شد(p=0.01). در نتیجه یافتههای مطالعه بر میزان نسبتا بالای شدت و فراوانی دیسترس اخلاقی
در ماماهای شاغل لیبر دلالت داشت.
- به چه دلیل این طرح را انتخاب کردید و چه دغدغه هایی در کشور در این خصوص وجود دارد؟
دیسترس اخلاقی به عنوان احساس ناراحتی یا حالت عدم تعادل روانی توصیف می شود که در نتیجه عدم
انجام اقدام مناسب اخلاقی، علی رغم تشخیص ان به علت موانعی نظیر عدم وجود وقت کافی، مخالفت
مقام مافوق، محدودیت های پزشکی، سیاست های سازمانی و ملاحظات اخلاقی فردی یا اعتقادی به
وجود میآید. ماماها به عنوان نیروی ویژه ارائه دهنده مراقبت به زنان باردار، ممکن است در مواجه با
این چالش دچار افت کیفیت کاری ونارضایتی شغلی شده و ترک شغل در آنها افزایش یابد. افت کیفیت
مراقبت در این شرایط میتواند بهطور بالقوه سبب افت عملکرد سیستم سلامت در دستیابی به اهداف
ارتقای سلامت مادر و نوزاد و تجربه خوب ازدوران بارداری و زایمان گردد.
با توجه به رویکرد و دغدغه افزایش موالید، بررسی شدت و فراوانی دیسترس اخلاقی در ماماهای
شاغل در مراکز زایمانی، میتواند راهگشای و مروج اندیشهها و راهکارهای بدیع برای کاهش دیسترس
اخلاقی در راستای بهبود کیفیت مراقبت مامایی و خدمات مراقبت مادر و نوزاد و درنهایت تجربه خوب
از دوران بارداری وزایمان برای قصد فرزنداوری باشد.
- با توجه به مطالعات و بررسی هایی که انجام داده اید، آیا تاکنون در آثار علمی به این موضوع
توجه نشده است؟
علیرغم تحقیقات متعددی که درباره میزان و فراوانی دیسترس اخلاقی بر روی پرستاران شاغل در
بخش های مراقبت ویژه صورت گرفته است، کمتر درباره دیسترس اخلاقی در ماماها تحقیق شده
است. و تحقیق حاضر برای اولین بار در ایران در جامعه مامایی با پرسشنامه پژوهشگر ساخته،
انجام شد که نتایج ان می تواند در سیاستگذاری های سلامت موثر واقع شود.
- با توجه به اینکه طرح شما دیسترس اخلاقی ماماها را مورد توجه قرار داده است، لطفاً
بیان نمایید که چگونه میتوان این مشکل را برطرف نموده و یا بروز آنرا به حداقل رساند؟
پس از شناخت مهمترین عوامل دیسترس اخلاقی در ماماهای شاغل در لیبر، گام بعدی توانمندسازی
اخلاقی آنان برای پیشگیری از دیسترس از طریق حمایتطلبی، برقرای ارتباط مطلوب با همکاران،
کارتیمی و مشارکت در تصمیمات بالینی و بهویژه تلاش برای تغییر ساختارها و افزایش نظارت
اجرایی بر قوانین دراین خصوص است. و همچنین تحقیقات بیشتر در این زمینه مورد نیاز می باشد
وپژوهش حاضر میتواند پیش زمینه تحقیقات بعدی باشد.
- در نهایت چنانچه سخن پایانی برای مخاطبان دارید لطفاً بفرمایید.
مقاله این طرح با عنوان severity and frequency of moral distress in midwives working in birth
centers در مجله Nursing Ethics (ISI) با Impact Factor: 2.9 / 5-Year Impact Factor: 3.7 به چاپ
رسیده است.
با تشکر از زحمات شما، شهرزاد ذوالعلی
با تشکر از زحمات شما، شهرزاد ذوالعلی
